“Pá pỉnh tộp” vùng Tây Bắc

Pa pỉnh tộp (cá nướng) là món ăn cổ truyền của đồng bào dân tộc Thái vùng Tây Bắc từ lâu đã nổi tiếng và luôn được du khách tìm thưởng thức khi có dịp ghé thăm bản làng tại đây. 

Các món ăn Thái nhìn chung không cầu kỳ kiểu cách nhưng khi đã được thưởng thức thì không dễ quên được, trong đó đặc biệt là món pa pỉnh tộp (tức là cá nướng úp) mang đậm bản sắc dân tộc Thái.
Tục ngữ Thái có câu: ''Cáy măn mọk má ha, Báu to pa pỉnh tộp ma sú'' nghĩa là: ''Gà tơ tần đem đến, không bằng pa pỉnh tộp đem cho''. Cá nướng này trân quí không chỉ bởi giá trị ẩm thực mà còn ước lượng chuẩn xác và bàn tay khéo léo của người làm ra nó.

Pa tỉnh tộp có thể làm từ bất cứ loại cá nước ngọt nào. Thế nhưng, để làm được món pa pỉnh tộp thơm ngon, người Thái thường chọn loại cá suối (cá sỉnh) hoặc cá chép thật béo và còn tươi sống. Cá còn tươi đem làm sạch vảy, sau đó mổ cá đằng dọc sống lưng để khi gấp úp, con cá mềm mại dễ gấp hơn và để phần gia vị nhồi trong bụng cá khi tiếp xúc với than hồng sẽ toả mùi thơm ngấm vào thịt cá. Khi mổ cá phải dùng dao thật sắc, khía thẳng, dứt khoát, không khía nhiều lần gây nát cá. Sau khi bỏ mật cá bắt đầu ướp nhồi gia vị.

Pa pỉnh tộp được người Thái ướp bằng ớt bột khô nên khi nướng cá có mùi thơm đặc trưng. Ngoài ra cá để nướng, người ta ướp đậm muối một chút so với cá đem rán. Sau khi tẩm ướp con cá, để khoảng 5 - 10 phút, đem nhồi vào bụng cá những loại gia vị, rau thơm đã được thái nhỏ như: gừng, tỏi, sả, hành, rau thơm rừng (hom mu chưn) và mầm măng của cây sa nhân. Gấp úp đôi con cá lại, xoa một lớp bột riềng và thính gạo ra ngoài vỏ cá rồi kẹp vào gắp nướng.

Que gắp nướng (híp pỉnh) phải làm bằng cây tre bương dày, còn tươi, chẻ thành đôi hoặc ba, bốn chạc để kẹp con cá cho chắc chắn. Sau đó phải nướng cá trên than của cây củi gỗ núi đá. Nếu nướng trên than cây tre và các loại cây gỗ tạp thì cá không chín vàng đều và không thơm ngon. Khi nướng cá, cần phải kiên trì hơ cho con cá chín dần, chín đều, không nóng vội dí sát cá vào bếp lửa, cá sẽ cháy sém bên ngoài nhưng chưa đủ độ chín thơm bên trong. Khi gỡ cá ra đĩa, người Thái có sáng kiến dùng sợi chỉ vuốt dọc theo chiều gắp, con cá được gỡ ra vẫn nguyên vẹn, không vỡ nát.

Pa pỉnh pộp khi chín vàng rộm, thơm lừng, mang đầy đủ từng vị ngọt béo của cá, vị cay của ớt, vị thơm của sả, riềng, cả các loại rau thơm hòa quyện một cách hoàn hảo. Món này thường được ăn cùng với cơm gạo mới, xôi dẻo. Tuy chỉ là món ăn dân dã, nhưng pa pỉnh tộp từ lâu đã nổi tiếng như một món ăn đặc trưng của ẩm thực dân tộc Thái, được nhiều người biết đến.

Thưởng thức miếng cá nướng vàng rộm, thơm lừng với cơm nếp xôi dẻo ta mới thấy hết cái vị ngọt béo của cá, vị cay của quả ớt, cay của quả mắc khén, màu xanh của hành, xanh của rau thơm lẫn màu vàng của cá nướng. Cơm xôi ăn với ''Pa Pỉnh Tộp'' của người Thái cũng được ví như cơm tám nấu niêu đất ăn với cá bống kho của người miền xuôi vậy.

Mỗi khi có khách quý tới nhà, sau khi đôi lời chia vui, cảm ơn quý khách chủ nhà sẽ mời và chia một phần ''Pa Pỉnh Tộp'' cho khách và mọi người với ý niệm: đây là món ăn quý, mến khách, hẹn gặp lại không bao giờ quên. Vừa là món ăn dành để đãi khách quý, "Pa Pỉnh Tộp" cũng còn vừa món ăn đời thường, rất thuận tiện cho việc gói cơm đi làm nương rẫy hàng ngày. Cơm xôi ăn với cá nướng, chấm muối ớt giã (chẳm chéo), cùng với can nước mát thật giản dị mà ngon miệng.

Giờ đây món ''Pa Pỉnh Tộp'' của người Thái đã trở nên nổi tiếng và trở thành nhu cầu được thưởng thức đối với du khách, vì vậy bạn đừng bỏ qua nếu có cơ hội đến thăm bản của người Thái.

Lên Tây Bắc bất cứ mùa nào trong năm, dừng chân ở một nhà hàng nhỏ ven đường hay một nếp nhà sàn dân tộc, bạn đều có thể được chủ nhà đãi bằng một món ăn Thái rất đỗi bình dị mà đậm đà chất cao sang. Chắc chắn bạn sẽ không thể nào quên được hương vị của “Pá pỉnh tộp” khi thưởng thức món ăn này.

Du Lịch, GO! - Tổng hợp từ internet