Tộc người uống rượu... nhiều nhất nước!

Được hỗ trợ lúa, ngô giống, được cấp tiền làm nhà, nhưng bà con dân tộc Mảng (Nậm Nhùn, Lai Châu) đều đem đi đổi rượu. Họ uống rượu ngày này qua ngày khác, đàn ông, đàn bà đều say sưa.

< Túp lều của cặp vợ chồng nghiện rượu Sìn A Cớm và Lò Me Đao.

Xã Trung Chải mới được tách ra từ xã Nậm Ban chừng một tháng nay. Người ta ví von rằng, nếu Lai Châu là tỉnh nghèo nhất nước, Sìn Hồ là huyện nghèo nhất tỉnh thì chẳng có nơi nào nghèo khổ hơn Trung Chải. Từ ngày 1/4, Trung Chải thuộc huyện mới Nậm Nhùn. Chính quyền các cấp hy vọng, với chính sách đầu tư mới, Trung Chải sẽ bớt đi đói nghèo.

Trung Chải có 345 hộ, trong đó có 127 hộ người Mảng, 112 hộ người Mông. Mùa giáp hạt mỗi năm người dân đói 3-5 tháng. Bí thư Đảng ủy xã Trung Chải, bà Lý Thị Chướng, là người Mảng thành đạt nhất trong cộng đồng dân tộc mình dù như tự thừa nhận "chẳng học hành gì". Bà thật thà: “Gạo, tiền, tấm lợp, con giống, vật nuôi đều được hỗ trợ, nhưng dân cứ đói nghèo vì rượu chè, vì lười lao động”.

Trung Chải là xã cực kỳ khó khăn, thuộc huyện mới Nậm Nhùn, chưa có trụ sở làm việc, chưa có trạm y tế, đất sản xuất, nước sinh hoạt hiếm hoi. Với dân tộc Mảng, họ từng đứng bên bờ vực tuyệt chủng vì sinh ít hơn tử. Bây giờ, dù đã cố gắng rất nhiều, được sự hỗ trợ rất nhiều, nhưng cũng chỉ kéo được tỷ lệ sinh tử ngang bằng, không phát triển. Hôn nhân cận huyết, rượu chè, bệnh tật vẫn bủa vây họ trong vòng luẩn quẩn đói nghèo, lạc hậu.

Đại úy Trần Giang Nam, Bộ đội biên phòng đồn Pa Tần được tăng cường về làm Phó bí thư Đảng ủy xã Trung Chải, dẫn khách vào bản Nậm Nó. Bản có 31 hộ người Mảng, đa số đói nghèo, nhưng nếu nói về uống rượu, thật khó để tìm được vùng đất uống nhiều, uống lâu như Nậm Nó.

Tại nhà bà Lý Thị Bình, hai người đàn bà, bốn người đàn ông đang uống rượu. Bắt đầu từ tầm trưa, đến tận chiều tối cuộc rượu vẫn còn rất rôm rả. Trên bàn có ba quả trứng gà, một đĩa muối trắng. Người Mảng uống rượu không tốn mồi, không cần lý do, cứ có rượu là rủ nhau uống. Ví như cuộc rượu ở nhà bà Bình, mỗi thành viên trong mâm đều có hoàn cảnh đau lòng, vậy nhưng họ vẫn uống, vẫn cười đùa.

Bà Bình thì chồng đi tù, nhà còn ba mẹ con, mỗi năm thiếu ăn từ lúc thu hoạch được vài ngày cho đến lúc nhận được
gạo cứu đói. Hoàn cảnh người em trai bà, Lý A Vinh, thì còn thê thảm hơn. Vợ và ba đứa con lần lượt chết vì bệnh tật, không nhà cửa, không ruộng nương, thân làm người đàn ông sức dài vai rộng, vậy mà Vinh phải tá túc ở nhà chị gái. Chẳng thấy cùng cực, Lý A Vinh vẫn uống rượu, kể về gia cảnh rất vui vẻ.

< Người dân uống rượu cả ngày.

Bà Tạo Me Ván, chồng chết sớm, hai con trai, một đứa thì bị nước lũ cuốn trôi, một đứa bị sập hầm chết trong lúc làm vàng ở ngoài sông Nậm Na. Bà Ván không nhớ tuổi mình, chỉ biết là già rồi, không thể đi nương được nữa. Nhưng bà uống rượu rất khỏe, ngày ngày cứ thấy nhà nào trong bản uống rượu là bà lân la đến ngồi cùng. Uống say thì về túp lều cỏ giữa bản nằm ngủ, tỉnh lại đi tìm rượu uống tiếp. Cũng may ở Nậm Nó dân bản uống nhiều và hào phóng nên bi đát như bà Ván chẳng lúc nào thiếu bữa.

Trông mâm rượu, vui nhất có lẽ là hai người đàn ông làm nghề đi mua ngô giống, thóc giống của dân bản. Biết người Mảng ở Nậm Nó được trợ cấp nhiều ngô, nhiều thóc để sản xuất, người ở địa phương khác đến gạ gẫm họ bán rẻ. Khi thì tiền mặt, khi thì đổi rượu, cứ mỗi đợt phát thóc giống, ngô giống thì dân bản Nậm Nó lại say sưa suốt ngày.

Chứng kiến cảnh ấy, đại úy Nam phải yêu cầu mấy tay mua giống của bà con về nhà trưởng bản Lý A Tảo làm việc. Sau khi bàn bạc, cả anh Nam lẫn trưởng bản Tảo yêu cầu gọi những người bán giống đến trả tiền cho cánh lái buôn và nhận lại giống để sản xuất. Nhưng chẳng gọi được ai, vì bán giống vừa xong thì chủ nhà đã đi mua rượu về liên hoan, uống cho say bí tỉ, không người nào dậy nổi.

Cán bộ đành ngồi chờ, mãi đến tối thì Lò A Đòi, một trong 3 gia đình trong bản bán ngô, thóc giống, mới tỉnh rượu. Rất thản nhiên, Đòi bảo do thèm rượu quá nên bán, mỗi bao giống 30 nghìn đồng. Tiền bạc bán giống cũng đã mua rượu uống rồi, lấy đâu ra mà trả lại cho lái buôn được nữa. “Khổ lắm. Chính sách nhà nước cố gắng hỗ trợ bà con thoát nghèo, nhưng có hỗ trợ đến mấy cũng bó tay nếu nhận thức người dân không được cải thiện”, đại úy Nam phàn nàn.

Ở bản Nậm Nó có rất nhiều căn nhà của các gia đình không thể nào gọi là nhà, rách nát và xiêu vẹo. Đại úy Nam bảo, chủ nhân của những căn nhà rách nát ấy từng nằm trong danh sách được hỗ trợ để xây nhà theo chương trình hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở 167 của Chính phủ. Họ không có nhà là bởi cứ hỗ trợ được thứ gì thì đem đi đổi rượu hết.

< Cứ có tiền là người dân đi mua rượu.

Nằm giữa bản Nậm Nó là túp lều của đôi vợ chồng Sìn A Cớm và Lò Me Đao. Sở dĩ gọi là lều vì nơi trú ngụ của gia đình Cớm được căng bằng bạt xanh, trong nhà không hề có nổi một vật dụng gì có thể đáng giá lên đến tiền trăm. Ngoài chiếc kiềng bếp và chỗ gia đình nằm ngủ ra, nhà cửa cứ trống huơ trống hoác như chòi canh rẫy.

Vợ chồng Cớm đều khỏe mạnh, mới có một đứa con nhỏ nhưng họ lại được xếp vào hạng nghèo nhất xã. Cả đại úy Nam lẫn Bí thư Đảng ủy xã Lý Thị Chướng đều kết luận: Tất cả từ rượu mà ra.

Cả Cớm lẫn Đao đều nói tiếng Kinh bập bẹ, không biết tuổi, không nhớ được nhà mình làm bao nhiêu nương rẫy. Chỉ có chuyện uống rượu thì hai vợ chồng đều thuộc hàng cao thủ. Họ có thể uống rượu suốt ngày, thậm chí là ngày này sang ngày khác. Cứ có tiền là vợ chồng mua rượu về uống, uống say thì ôm nhau ngủ, không lên nương, không đi làm thuê làm mướn gì.

Năm ngoái, khi được hỗ trợ tấm tôn để làm nhà 167, vợ chồng Cớm vội vàng phân công nhau vác tấm tôn đi đổi rượu. Không mời ai cả, họ tự đổi, tự mua rượu về, chỉ có hai vợ chồng uống với nhau. Thực ra gia đình Cớm từng có nhà, dù căn nhà ấy không khá hơn túp lều hiện tại là bao.

Chỉ cách đây mấy hôm, có một dự án về xây lớp học, không có đất xây trường nên họ đặt vấn đề “giải tỏa” nhà Cớm. “Giá đền bù” là một triệu đồng. Nếu vợ chồng đồng ý thì dời túp lều đi chỗ khác vào nhận tiền đền bù luôn. Phấn khởi quá, căng xong túp lều mới, với một triệu đồng có được, Cớm và Đao chia nhau mỗi người 5 trăm nghìn đồng đi mua rượu uống. Chỉ mới mấy ngày mà họ uống gần hết chừng ấy tiền mua rượu.

Du lịch, GO! - Theo Nông nghiệp Việt Nam, ảnh internet